ایزو 9001 – استاندارد ایزو مدیریت کیفیت

ایزوسرت مشاور بین المللی استاندارد بین المللی

به عنوان شخصی که درگیر انتخاب تامین کننده، و احتمالا، مسئول تصمیمات خرید است ممکن است با کالا ها و خدماتی مواجه شده باشید که دارای عنوان ایزو 9001 است.

ایزو 9001 چطور به شما کمک می کنند؟

چطور مطمئن می شوید که تامین کننده ی شما متوجه ی انتظارات شما شده و قادر است محصولی سازگار و مطابق برای شما فراهم کند؟

متن حاضر به این سوالات پاسخ می دهد و اینکه چگونه از ایزو 9001 به عنوان ابزار تامین زنجیره ای، حداکثر استفاده را برد.

ایزو 9001 چیست؟

ایزو 9001 استانداردی بین المللی است که الزامات مورد نیاز برای سیستم مدیریت کیفیت(QMS) یک سازمان ارائه می کند. این قسمتی از خانواده ی استاندارد های منتشر شده توسط سازمان بین المللی استاندارد سازی (ISO) است که اغلب به نام “سری ایزو 9000” یا “خانواده ایزو 9000” اشاره می شود.

به همین دلیل ممکن است از تامین کننده ی خود جملات “دارای گواهینامه ی ایزو 9000” یا “ایزو 9000 مطابق با سیستم مدیریت کیفیت” را می شنوید. این یعنی سیستم مدیریت کیفیتی آنها مطابق الزامات ایزو 9001 است، تنها استانداردی در خانواده ی ایزو که می توان از آن در سنجش میزان مطابقت استفاده کرد.

هدف ایزو 9001 تامین یک سری الزامات است که اگر اجرای موثری داشته باشند شما را مطمئن می کنند که تامین کننده ی شما می تواند به طور مستمر کالا و خدماتی را ارائه دهد که:

• هماهنگ با نیاز ها و انتظارات شماست
• با قوانین موجود مطابقت دارد

الزامات دارای مباحث متعدد فراوانی هستند، شامل تعهد مدیر ارشد تامین کننده ی شما نسبت به کیفیت، تمرکز آن بر مشتری، کافی بودن منابع اش، جدیت کارمندان، مدیریت پروسه (برای تولید، تحویل خدمات و پروسه های اجرایی و پشتیبانی مربوط)، برنامه ریزی کیفیت، طراحی محصول، بررسی سفارشات وارده، خرید، نظارت و اندازه گیری پروسه ها و محصولات خود، تنظیم [کالیبره کردن] تجهیزات اندازه گیری، اعمال بازدارنده/تصحیحی، و الزامی برای پیشرفت متداوم سیستم مدیریت کیفیت. همچنین برای تامین کننده ی شما الزامی وجود دارد که باید انتظارات مشتری درباره ی کیفیت کالا و خدمات ارائه داده را نظارت کند.

ایزو 9001 الزامات کالا و خدمات خریداری شده ی شما را مشخص نمی کند. تعیین آن با خود شماست. شما باید انتظارات خود را از محصول مشخص کنید. برای مثال ممکن است شما به خصوصیات، طراحی ها، استاندارد های ملی یا بین المللی، کاتالوگ های تامین کننده، یا دیگر مستندات اشاره کنید.

تطابق با ایزو 9001 یعنی چه؟

یعنی تامین کننده ی شما در مدیریت کیفیت به رویکردی نظام مند رسیده و به شما اطمینان میدهد نیاز هایتان بطور شفاف درک و توافق شده و تامین می گردد. گرچه تطابق داشتن با ایزو 9001 نباید به عنوان جایگزینی برای تطابق محصول باشد.

ایزو 9001 در انتخاب تامین کننده چه کمکی به شما می کند؟

ایزو 9001 الزاماتی برای پروسه ی خرید فراهم می کند که شما در آن به عنوان خریدار نقش دارید. این الزامات به مباحث زیر اشاره دارد:

• الزامات مربوط به اطلاعات خرید که باید فراهم گردند تا تامین کننده ها نیازهای مشتریان را بطور شفاف درک کنند.
• راه های تفکیک [ردیابی] محصولات تامین شده از الزامات مشتری است.

توجه کنید که هرگاه ایزو 9001 به “محصولات” اشاره داشته باشد، محصولات غیر ملموس مانند خدمات یا نرم افزار را نیز شامل میشود.

شما با مشخص کردن نیاز های خود برای تامین کننده نقش مهمی بر عهده دارید. می توانید با کارکنان فنی داخلی خود (که استفاده کنندگان واقعی هستند) در این باره مشورت کنید. اگر این کار را انجام ندهید، ممکن است محصولی را دریافت کنید تمام الزامات اظهار شده ی شما و الزامات قانونی را داشته باشد، اما برای مقاصد مورد استفاده ی شما کاملا اشتباه است. پس اول از همه، باید بر مشخص کردن نیازهای خود مربوط به مقصود استفاده تمرکز کنید.

برای کمک به این کار موارد زیر را در نظر بگیرید:

• محصول (کالا یا خدمات) خاصی که خریداری می کنید چیست؟
• چه تاثیری بر تجارت شما دارد؟
• ریسک تجارت شما چه خواهد بود اگر دراستفاده از این محصول دچار مشکل شوید؟
• چطور مطمئن می شوید که محصول دریافتی نیاز های شما را برآورده می کند؟
• از سابقه ی عملکرد و شهرت تامین کننده ی خود چه می دانید؟
• در تامین محصول مطابق به چه مقدار اطمینان از تامین کننده احتیاج دارید؟
• اگر (بر اساس سنجش ریسکی که از کالا یا خدمات مورد خرید دارید) تصمیم گرفتید که تطابق با ایزو 9001 مهم است، چطور مطمئن می شوید که تامین کننده ی شما دارای سیستم مدیریت کیفیت هماهنگ با الزامات ایزو 9001 است؟
• آیا کالا و خدمات مورد نیاز شما توسط سیستم مدیریت کیفیت تامین کننده ی شما پوشش داده می شود؟ (برای یافتن این موضوع باید یک نسخه گواهینامه یا اعلامیه ی مطابقت از تامین کننده درخواست کنید!).

ویرایش جدید ایزو 9001:2015

نسخه بازبینی شده متن استاندارد ایزو 9001 در دست آماده سازی است و در ماه سپتامبر سال 2015 منتشر خواهد گردید.

به منظور گذار از نسخه 2008 به 2015 سازمان IAF با همکاری کارگروه  ISO/TC 176/SC 2/WG 23 یک راهنما تهیه نموده، این راهنما ارائه دهنده پیشنهاداتی به شرکت های علاقه مند است که قبل از پیاده سازی ایزو 9001:2015 تدارکات اولیه برای گذار به نسخه جدید را در نظر بگیرند.

این راهنما فعالیت های لازم به اجرا را برای بخش های مربوطه را شناسایی کرده و درک بهتری نسبت به متن ایزو 9001:2015 فراهم می آورد. نسخه جدید دارای تغییرات بارزی است، این استاندارد براساس Annex SL از دایرکتیو ایزو تهیه شده، این یک ساختار سطح بالا (HLS) است که به منظور ایجاد همخوانی بیشتر با سایر استانداردهای سیستم مدیریت ایزو به استانداردسازی عنواین زیر مجموعه، متن اصلی، اصطلاحات رایج و تعاریف اصلی می پردازد.

تغییرات اصلی در متن استاندارد ایزو 9001:2015 به شرح زیر می باشد:

• اقتباس ساختار HLS موجود در Annex SL از دایرکتیوهای بخش 1 ایزو.
• ایجاد الزاماتی مخصوص تفکر ریسک محور به منظور حمایت و توسعه درک و کاربرد رویکرد پروسه ای.
• وجود الزامات تجویزی کمتر.
• تاکید کمتر بر مستندات.
• بهبود کاربرد پذیری خدمات.
• ایجاد الزامات برای تعیین حدود سیستم مدیریت کیفیت.
• تاکید بیشتر بر مفاهیم سازمانی.
• تاکید بیشتر بر الزامات مربوط به راهبری.
• تاکید فراوان بر دستیابی به نتایج مطلوب به جهت افزایش رضایت مشتری.

اعتبار نسخه 2008 ایزو 9001 سه سال بعد از انتشار ایزو 9001:2015 به اتمام خواهد رسید.

میزان تغییرات لازم برای هر سازمان به میزان تاثیر گذاری و بلوغ سیستم مدیریت جاری، ساختار سازمانی و فعالیت های آنها بستگی دارد، بنابر این شدیدا توصیه می شود به جهت شناسایی منابع واقعی و نشانه های زمانی به تحلیل برخورد [اثرگذاری]/سنجش شکاف پرداخته شود.

به سازمان های دارای استاندارد ایزو 9001:2008 موارد زیر توصیه می شود:

• شناسایی شکاف های سازمانی که به منظور تحقق الزامات جدید باید رسیدگی شوند.
• تهیه یک نقشه پیاده سازی.
• آموزش و اطلاع رسانی مناسب برای بخش هایی که در موفقیت سازمان نقش دارند.
• به روز رسانی سیستم مدیریت کیفیت فعلی به قصد تحقق الزامات جدید و ایجاد امکان سنجش میزان اثر بخشی این الزامات.
• درصورت امکان، مراوده با شرکت گواهی دهنده خود برای تدارک مرحله گذار.

خلاصه

ایزو 9001 برای سازمان ها اساس مهمی است که نشان دهند تجارت خود را به نحوی مدیریت می کنند که به ارائه ی کالا و خدمات مطلوب دستیابند.

راه های مختلفی وجود دارد که تامین کننده تطابق با ایزو 9001 را اعلام کند، و شما باید توجه داشته باشید شیوه ی انتخابی توسط تامین کننده به اندازه ی کافی اطمینان شما را جلب کند.

اگر از تامین کننده خود راضی نیستید باید بازخورد مناسبی به آنها ارائه کنید. یادگیری از شکایات به سازمان ها کمک می کند عملکرد های بعدی خود را بهتر کنند – این موضوع اصلیایزو 9001 است.

به علاوه ی اطلاعات فراوان درباره خانواده ایزو 9001 در بخش مدیریت استاندارد وب سایت ایزو iso.org و سازمان استاندارد ملی isiri.org برای کمک بیشتر به شما آماده است.

اخذ ایزو 9001 به مدیران سازمانها کمک می کند تا بتوانند فعالیتهای کلیدی سازمان خود را تشخیص دهند و آنها را برای رسیدن به همان هدف یکتا سازماندهی کنند.همانطور که می دانید در هر سازمانی یک سری فعالیت کلیدی وجود دارد که لازمه رسیدن به هدف هستند پس با مشاوران ایزو به راحتی می توانید آنها را بهتر بفهمید و مدیریت کنید تا اینکه سرعت رشد سازمان خود را افزایش دهید.